زانوی پارانتزی

زانوی پارانتزی

آناتومی کاربردی مفصل زانو

از دسته مفاصلی از بدن انسان که وزن بدن را تحمل میکنند مفصل زانو بزرگترین آنها است. این مفصل از چهار استخوان تشکیل شده است. در قسمت بالا، انتهای پایینی استخوان ران Femoral bone قرار دارد.

قسمت پایینی مفصل زانو از دو استخوان یعنی استخوان های درشت نی یا تیبیا Tibia و نازک نی یا فیبولا Fibula تشکیل شده است. استخوان درشت نی به خط محوری بدن ( یعنی خطی که بینی را به ناف متصل کرده و تا بین دو کف پا پایین میاید) نزدیکتر است و قسمت اعظم نیروی وزن که از تنه استخوان ران به پایین میاید از درشت نی عبور میکند.

استخوان نازک نی در خارج درشت نی قرار گرفته است. استخوان چهارم، کشکک یا پاتلا Patella است که در جلوی مفصل زانو قرار گرفته و عملا فقط با سطح جلویی قسمت پایینی استخوان ران تماس دارد. در اطراف این استخوان ها بافت های مهم دیگری مثل لیگامان ها، منیسک ها، عروق و اعصاب و پوست قرار گرفته اند.

 

زانوی پرانتزی چیست

در حالت عادی وقتی سر پا مستقیم می ایستید و مچ پاهایتان را به هم میچسبانید زانوهایتان هم در کنار یکدیگر قرار گرفته و فاصله کمی با هم دارند. گاهی این فاصله زیاد میشود و به نظر میرسد کل اندام های تحتانی چپ و راست بصورت دو پرانتز ( ) در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. معمولاٌ به این تغییر شکل اندام، زانوی پرانتزی میگویند. ولی علت زانوی پرانتزی چیست.

 

شایعترین علت زانوی پرانتزی انحراف قسمت بالایی استخوان درشت نی است که به آن ژنو واروم Genu varum میگویند.

در این عارضه تنه استخوان درشت نی به خط محوری بدن نزدیکتر میشود به عبارت دقیقتر هرچه از بالای استخوان درشت نی یا تیبیا به سمت پایین تر میاییم، میبینیم استخوان به خط محوری بدن نزدیکتر شده است. البته گاهی علت زانوی پرانتزی در تغییر شکلی است که در قسمت های پایینی تنه استخوان ران ایجاد میشود.

 

آیا زانوی پرانتزی من نیاز به عمل جراحی دارد

اگر تنها مشکل شما شکل زانو است جواب منفی است. شما نیاز به جراحی ندارید. اگر تغییر شکل زانوی شما همراه با درد زانو است ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید. بگذارید قدری بیشتر مسئله را باز کنیم.

ممکن است تنها مشکل شما این باشد که از شکل پرانتزی زانوی خود ناراحت هستید ( درست مثل کسی که از شکل بینی خود ناراحت است). در این صورت جراحی اصلاح شکل زانو، برای شما حکم یک عمل جراحی زیبایی را دارد. البته در این صورت میتوانید به تصمیم خودتان از پزشک ارتوپد بخواهید زانوی شما را جراحی و صاف کند ولی باید بدانید این کار عاری از خطر نیست.

احتمال بروز مشکلات در این جراحی خود خواسته بیش از یک عمل جراحی زیبایی بینی است. این عمل جراحی، یک عمل نسبتاٌ بزرگ است و احتمال خطراتی مانند عفونت محل عمل، شکستگی استخوان، جوش نخوردن یا دیر جوش خوردن محل جراحی، آسیب به عروق یا اعصاب ناحیه عمل، لخته شدن خون در عروق ساق و یا ایجاد درد زانو بعد از جراحی وجود دارد.

 

همراه با زانوی پرانتزی یا ژنو واروم درد زانو هم دارم

ممکن است شما بجز تغییر شکل پرانتزی که در زانو دارید دچار درد در ناحیه زانو هم باشید. درد زانو علل بسیار متفاوتی دارد. پس متخصص ارتوپدی ابتدا علت ایجاد درد را بررسی میکند.

تنها اگر علت درد زانوی شما شروع آرتروز و سائیدگی در قسمت داخلی مفصل زانو ( قسمت داخلی مفصل زانو به قسمتی میگویند که به خط محوری بدن نزدیکتر است) باشد ممکن است عمل جراحی و اصلاح شکل زانو به شما کمک کند.

در بعضی از افراد و معمولاٌ در سنین بعد از ۳۰-۲۰ سالگی مفصل زانو شروع به سائیدگی میکند. این ساییدگی در بعضی اوقات محدود به قسمت داخلی زانو است و قسمت خارجی آن تقریباٌ سالم باقی میماند. این بیماران معمولاٌ از درد در قسمت داخلی مفصل زانو ناراحت هستند.

متاسفانه این عارضه در بسیاری اوقات پیشرونده بوده و بتدریج شدت سائیدگی و درد بیشتر شده و ممکن است تمام مفصل زانو درگیر شود. اگر این عارضه همراه با پای پرانتزی به علت ژنو واروم باشد عمل جراحی و اصلاح پای پرانتزی ممکن است به بیمار کمک کند.

کمک این جراحی اینست که با اصلاح ژنوواروم نیروی وزن که تا قبل از جراحی بیشتر به قسمت داخلی مفصل زانو اعمال میشد بطور مساوی بین قسمت های داخل و خارج زانو تقسیم شده و فشار به قسمت داخلی کمتر میشود.

این کاهش فشار دو منفعت دارد. یکی اینست که درد بیمار کاهش میابد و دیگر اینکه از سرعت پیشرفت ساییدگی مفصل کاسته میشود. دقت کنید از سرعت پیشرفت کاسته میشود یعنی ممکن است ساییدگی کامل را ۱۵-۱۰ سال به عقب بیندازد و این به معنای آنست که بیمار میتواند سالهای بیشتری از مفصل طبیعی خودش استفاده کند و دیرتر مجبور میشود عمل جراحی تعویض مفصل زانو را انجام دهد.

 

آیا ممکن است شکل پرانتزی در زانو بتدریج موجب سائیدگی و آرتروز زانو شود

من فعلا زانوی پرانتزی دارم ولی دردی در زانو ندارم. آیا ممکن است با جراحی پیشگیرانه ژنوواروم ،  جلوی ایجاد آرتروز و ساییدگی زانو در آینده را گرفت. مشخص نیست. بعضی این عقیده را مطرح میکنند ولی هنوز کسی بطور قطع آنرا اثبات نکرده است.

 

زانوی پرانتزی یا ژنوواروم چگونه جراحی میشود

معمول ترین نوع جراحی زانوی پرانتزی استئوتومی بالای درشت نی High tibial osteotomy میگویند.

به این معنی که پزشک جراح بعد از برش پوست، استخوان درشت نی را با وسایلی شبیه اسکنه در قسمت های بالای آن بطور کاملاٌ کنترل شده میشکند و سپس دو قطعه بالا و پایین را در امتداد مناسب قرار میدهد بطوریکه در امتداد جدید، استخوان های ران و ساق تقریباٌ در یک امتداد قرار بگیرند. سپس استخوان ها باید مدتی در این وضعیت بمانند تا به هم جوش بخورند.

برای اینکار ممکن است بعد از عمل جراحی پزشک معالج کل اندام تحتانی بیمار را از کف پا تا بالای ران گچ گیری کند تا مدتی محل شکسته شده بیحرکت مانده و جوش بخورد. البته تحمل گچ بمدت بیش از یک ماه برای بیمار مشکل است.

همچنین در این روش به علت اینکه زانو مدتی بیحرکت میماند دچار قدری محدودیت حرکتی شده و عضلات ران هم ضعیف میشوند. بنابراین بیمار بعد از خارج کردن گچ باید مدتی زیر نظر فیزیوتراپ نرمش های خاصی را انجام دهد تا دامنه حرکتی مفصل زانو به حد قبلی بازگردد و عضلات اندام هم قوی شوند.

ژنوواروم قبل از جراحی	ژنووارم بعد از جراحی

روش دیگری که امروز بیشتر از آن استفاده میشود فیکس کردن قطعات به توسط پیچ و پلاک است. در این روش نیازی به گچ گیری بعد از جراحی نیست. البته ممکن است لازم شود تا بعد از چند سال پیچ و پلاک ها خارج شوند.

  عمل جراحی استئوتومی بالای درشت نی ممکن است به دو شکل انجام شود. در یک نوع، یک قسمت مثلثی شکل از استخوان را از قسمتهای خارجی استخوان درشت نی خارج میکنند و سپس قسمت های باقیمانده را به هم نزدیک میکنند.

در نوع دیگر یک برش در قسمت داخلی استخوان درشت نی داده و استخوان های بالا و پایین را در قسمت داخل از هم دور میکنند. بعد از هر کدام از این اعمال جراحی ممکن است جراح ارتوپد، دو قطعه بالایی و پایینی استخوان را به توسط پیچ یا پلاک به یکدیگر متصل کند تا راحتتر جوش بخورند.

کلینیک زیبایی پوست و مو , کلینیک لیزر مو...